Polska nie wywiązała się ze zobowiązań nałożonych przepisami dyrektywy Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (tzw. dyrektywy azotanowej) – orzekł w dniu 20 listopada 2014 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Dyrektywa azotanowa ma na celu ochronę jakości wód w całej Europie przez zapobieganie przedostawaniu się azotanów pochodzenia rolniczego do wód gruntowych i powierzchniowych oraz zachęcanie do stosowania dobrej praktyki rolniczej. Wprawdzie azot jest ważnym składnikiem pokarmowym, pomocnym w uprawie roślin i zbóż, a także przyczyniającym się do ich wzrostu, jednak w wysokich stężeniach jest szkodliwy dla ludzi i przyrody. Azotany zawarte w nawozach organicznych i chemicznych wykorzystywanych w rolnictwie stanowią jedno z głównych źródeł zanieczyszczenia wód w Europie.
Transpozycji dyrektywy 91/676 do prawa polskiego dokonano za pomocą różnych instrumentów prawnych, m.in. ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne i ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu. Jednak sposób implementacji jej przepisów od wielu lat budził wątpliwości, a Komisja Europejska uznawała polskie rozwiązania prawne za niewystarczające.
W październiku 2010 Komisja wezwała Polskę do usunięcia uchybień w zakresie transpozycji art. 3 i 5 dyrektywy azotanowej (interpretowanych w świetle załączników I–III do tej dyrektywy). W odpowiedzi z grudnia 2010 r., polskie władze utrzymywały, że wprowadzone do tej pory krajowe regulacje przewidywały środki odpowiadające wymaganiom dyrektywy. KE podtrzymała swoje stanowisko i 25 listopada 2011 r. wystosowała uzasadnioną opinię, w której wezwała Polskę do podjęcia środków niezbędnych do zastosowania się do opinii w terminie dwóch miesięcy od jej otrzymania. Następnie odpowiadając na ww. opinię, pismem z 27 stycznia 2012 r., władze RP zobowiązały się do usunięcia wskazywanych uchybień poprzez wydanie nowych rozporządzeń dyrektorów RZGW na lata 2012–2016 i powołanie grupy roboczej mającej opracować wzorcowy program działania dla obszarów szczególnie narażonych uwzględniający uwagi Komisji. Uznając odpowiedź władz polskich za niesatysfakcjonującą, KE postanowiła wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości UE.
20 listopada 2014 r. Trybunał uznał, że Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom spoczywającym na niej na mocy art. 3 dyrektywy 91/676 w związku z załącznikiem I do niej, jak też na mocy art. 5 wymienionej dyrektywy w związku z częścią A pkt 2 załącznika II oraz ust. 1 pkt 1 załącznika III do niej. Zdaniem Trybunału Polska:
1. nie określiła w wystarczający sposób wód, które mogą zostać zanieczyszczone azotanami pochodzenia rolniczego,
2. wyznaczyła w sposób niewystarczający strefy zagrożenia,
3. przyjęła programy działania przewidziane w art. 5 dyrektywy azotanowej, które obejmują środki niezgodne z tą dyrektywą.
Szczegóły:
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie C‑356/13
Dyrektywa azotanowa
