Przepisy ustawy o ochronie zwierząt zabraniające uboju zwierząt według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne oraz przewidujące sankcje karne za takie praktyki są niezgodne z Konstytucją RP – orzekł Trybunał Konstytucyjny.
Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP przedstawił Trybunałowi następujący problem: czy w świetle wolności religii, gwarantowanej w art. 53 Konstytucji i art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC), dopuszczalny jest, obwarowany sankcjami karnymi, bezwzględny zakaz uboju zwierząt według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne. Ubój ten, ze względu na religijny charakter, na ogół określany jest mianem „rytualnego”.
Trybunał Konstytucyjny ustalił, że z zaskarżonych przez wnioskodawcę przepisów ustawy o ochronie zwierząt wynika bezwzględny, tj. niedoznający odstępstw, zakaz dokonywania uboju rytualnego w rzeźni. Zakaz ten wzmocniony został sankcjami karnymi. W tym stanie prawnym art. 9 ust. 2 ustawy z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP, który przewiduje ogólnie zakreślone zadanie tych gmin w postaci „dbania o ubój rytualny”, nie może być rozumiany jako samoistna podstawa dokonywania uboju rytualnego wymaganego przez judaizm.
Trybunał wskazał, że na ubój rytualny w rzeźni zezwala unijne rozporządzenie Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania, które jest bezpośrednio stosowane od 1 stycznia 2013 r. Niemniej rozporządzenie Rady umożliwiło państwom członkowskim utrzymanie przepisów krajowych, które obowiązywały w momencie jego wprowadzania w życie, a które służą zapewnieniu dalej idącej ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania. Takimi przepisami są zaskarżone regulacje ustawy o ochronie zwierząt, które zakazują uboju rytualnego.
W tych okolicznościach w dniu 10 grudnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
1. Art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt w zakresie, w jakim nie zezwala na poddawanie zwierząt ubojowi w ubojni (rzeźni) według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne, jest niezgodny z art. 53 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji w związku z art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
2. Art. 35 ust. 1 i 4 powyższej ustawy w zakresie, w jakim przewiduje odpowiedzialność karną za poddawanie zwierząt ubojowi w ubojni (rzeźni) według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne, jest niezgodny z art. 53 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji w związku z art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
TK uznał, że ubój rytualny podlega ochronie w ramach wolności religii, która jest fundamentalną wolnością człowieka. Obowiązek poszanowania wolności religii jest ściśle związany z ochroną przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka. Trybunał stwierdził, że przewidziana w art. 53 ust. 1 i 2 Konstytucji gwarancja wolności religii obejmuje dokonywanie wszelkich czynności (praktyk, obrzędów, rytuałów), które mają charakter religijny. Dotyczy to także czynności religijnych nietypowych, a nawet niepopularnych z punktu widzenia społecznej większości. Ochrona konstytucyjna obejmuje ubój rytualny, który jest praktykowany od wieków przez wyznawców judaizmu oraz islamu. Ubój rytualny podlega ochronie także w ramach art. 9 EKPC, co podkreśla Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. akt K 52/13
